Özkaynak yöntemi nedir?
TMS 28 İŞTİRAKLERDEKİ VE İŞ ORTAKLIKLARINDAKİ YATIRIMLAR
Özkaynak yöntemi: Yatırımın başlangıçta elde etme maliyeti ile muhasebeleştirildiği ve sonrasında bu tutarın yatırım yapılan işletmenin net varlıklarında yatırımcı işletmenin payına düşen kısmı yansıtacak şekilde düzeltildiği bir muhasebe yöntemidir. Yatırımcı işletmenin kâr veya zararı, yatırım yapılan işletmenin kâr veya zararından kendisine düşen payı; yatırımcı işletmenin diğer kapsamlı kârı, yatırım yapılan işletmenin diğer kapsamlı kârından kendisine düşen payı kapsamaktadır.
Pratik Açıklama
Özkaynak yöntemi iş ortaklıkları ve iştirakler için uygulanmaktadır yani %50 ve daha az ortaklığımızın olduğu ya da kontrol gücünün (de factonun) bizde olmadığı ortaklıklarımız için uygularız, mesela %40 ortaklığımız varsa ortağı olduğumuz bu şirketin kar veya zararından % 40 kendi gelir tablomuza aktarırız, diğer kapsamlı gelir tablosundan da %40 ını kendi diğer kapsamlı gelir tablomuza aktarırız, ancak aktif ya da pasifindeki varlıklar bizi ilgilendirmez aslaa konsolide tablo oluştururken yaptığımız gibi varlıklarını toplamayız. Yaptığımız kayıtta bunu daha iyi anlayabiliriz;
| 242 | İştirakler 10.000.000 |
| 640 | İştiraklerden Temettü Gelirleri 10.000.000 |
| 285 | Ertelenen Vergi Varlığı 200.000 |
| 692 | Ertelenmiş Vergi 200.000 |
İştirakten gelir olduğu halde kayıt böyledir, burada görüldüğü gibi iştirak hesabımız artmaktadır, ilk başta sadece ortak olduğumuz sermayesi ya da ortaklığık payınza ödediğimiz tutar kadar görünen iştirak hesabımız, her özkaynak yöntemi ile gelir kaydettiğimizde artmaktadır.
İştiraklerden zarar edilirse bilançoda nasıl gösterilir?
Önemli bir nokta şudur; iştirak sürekli zarar etmesi durumunda zarar iştirak hesabı “0” olana kadar yazılır, muhasebe kaydı yapılır, iştirak hesabı “0” a indikten sonra tekrar zarar kaydı yapılmaz “0” da durur. İştirak Bilançoda görünmesi amaçlı iz bedeli dediğimiz 1 TL şeklinde gösterilir.
