Maden işletmelerinde, “Araştırma ve Geliştirme Varlığı “nda değer düşüklüğü olabilir mi?
TFRS 6 MADEN KAYNAKLARININ ARAŞTIRILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ, TMS 36 VARLIKLARDA DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ
8. ARAŞTIRMA VE DEĞERLENDİRME VARLIKLARININ SINIFLANDIRILMASI
Araştırma ve değerlendirme varlıkları, varlığın niteliğine göre “maddi veya maddi olmayan duran varlık” olarak sınıflandırılırlar. Yapılan sınıflandırma tutarlı olarak uygulanır.
Bazı araştırma ve değerlendirme varlıkları örneğin delme/sondaj hakları maddi olmayan duran varlık, bazıları örneğin taşıtlar ve delme/sondaj donanımları maddi duran varlık olarak değerlendirilir.
8.1.Araştırma ve Değerlendirme Varlıklarının Yeniden Sınıflandırılması
TFRS-6-17 paragrafa göre, bir maden kaynağından maden çıkarmanın teknik yapılabilirliği kanıtlanabilir olduğunda, araştırma ve geliştirme varlığı artık bu şekilde sınıflandırılamaz. Yeniden sınıflandırılmadan önce, bu varlıklar değer düşüklüğü açısından değerlendirilerek varsa değer düşüklüğü zararları muhasebeleştirilmelidir.
9. ARAŞTIRMA VE DEĞERLENDİRME VARLIKLARINA DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI AYRILMASI (MUHASEBELEŞTİRME
VE ÖLÇME)
Elde edilen bilgiler ve gelişen koşullar, araştırma ve değerlendirme varlığının defter değerinin geri kazanılabilir tutarını aşabileceğini gösterdiğinde araştırma ve değerlendirme varlıkları değer düşüklüğü açısından değerlendirilir. TFRS-6-21. Paragrafta belirtilen istisna dışında oluşan değer düşüklüğü zararı TMS-36 Varlıklarda Değer düşüklüğü Standardı uyarınca ölçülüp, açıklanıp, kamuoyuna sunulur.
Araştırma ve değerlendirme varlıklarının değer düşüklüğü açısından değerlendirilmesi amacıyla bu varlıkların nakit yaratan birimlere veya nakit yaratan birim gruplarına dağıtımı için işletmeler bir muhasebe politikası belirlemelidir. Varlıkların dağıtıldığı her bir birim veya birim grubu TFRS-8 Faaliyet Bölümleri standardı uyarınca belirlenmiş olan işletmenin birincil veya ikincil raporlama şekline dayalı bölümlerinden büyük olmamalıdır. (TFRS-6-21)
ÖRNEK ;
Dekapaj çalışması varlığının ilk muhasebeleştirilmesi sonrasında, ilgili varlığın maliyetinden ya da yeniden değerlenmiş tutarından amortisman veya tükenme payı, değer düşüklüğü zararlarının indirilmesi ile elde edilen tutar üzerinden ölçülür.
Dekapaj sonrasında elde edilen cevher yatağının erişim imkanı tam olarak sağlanması halinde tanımlanan kısmının beklenen faydalı ömrü boyunca sistematik olarak amortismana tabi tutulmalı ya da itfa payı ayrılmalıdır. Başka bir yöntemin uygulanması uygun görülmediği sürece üretim miktarı yöntemi kullanılmalıdır.
Eğer Muhasebe Standartlarına Göre Maden Kaynaklarının Araştırılması, Değerlendirilmesi, Dekapaj İşlemleri Ve Muhasebeleştirilmesi 85 cevher yatağının bütününe daha iyi erişim imkânı sağlanamıyorsa beklenen faydalı ömrü farklı olacaktır.
ÖRNEK:
İşletme petrol ve mineral hakkını satın almak için nakit 6.000.000.- Dolar, arama sondajı için ise 4.000.000.- Dolar ödemiştir. İşletmenin defter değeri 10.000.000.- Dolar olan araştırma ve değerlendirme varlığının geri kazanılabilir değeri 7.000.000.- Dolar’dır. Bu bilgilere göre; petrol ve mineral hakkının satın alınması ve değer düşüklüğü kaydını yazınız.
____________________ / _____________________
- ARAMA GİDERLERİ …………………………………………………..10.000.000.-
- -Petrol ve Mineral Hakkı 6.000.000.-
- -Arama Sondajı 4.000.000.
- – KASA…………………………………………………………………………………………….. 10.000.000.-
Petrol ve Mineral Hakkının Satın Alınması Kaydı.
____________________ _____________________
İşletmenin araştırma ve değerlendirme varlığında; Defter Değeri = 10.000.000.- Geri Kazanılabilir Değeri = 7.000.000.- 3.000.000.- Değer düşüklüğü oluşmuştur.
____________________ / _____________________
DİĞ. OLAĞAN GİDER ve ZARAR…………………….. 3.000.000
.- ARAMA GİDERLERİ …………………………………………………………3.000.000.
– Değer Düşüklüğü Kaydı.
____________________ _____________________
19 “TFRS Yorum 20 Yüzey Madeninin Üretim Aşamasındaki Dekapaj Maliyetleri”, http://www.kgk.gov.tr/contents/files/IFRIC_%20Interpretation%2020_nearfinal_draft.pdf, (17.Ocak.2013). 86 Ayşe Nur BUYRUK
ÖRNEK; üretim miktarı olacağı tahmin edilmektedir. Bu bilgilere göre itfa (tükenme) payını hesaplayarak muhasebe kaydını yazınız. İtfa Payı = (İmtiyaz Bedeli/Toplam Rezerv) x Yıllık Üretim Miktarı = (4.000.000 / 2.000.000) x 300.000 = 600.000
____________________ / _____________________
İTFA (TÜKENME) GİDERLERİ …………….600.000.
– BİRİKMİŞ AMORTİSMAN. (-)…………………………. 600.000.
– İtfa Kaydı.20
____________________ __________________
