AAA anonim şirketi, 1.200.000 TL bedelle, 10 yıl taksitle, 1.1.2012 tarihinde bir bina satın almıştır. Bu değerin 240.000 TL’si arsa payıdır. Binanın peşin değeri 980.000 TL’dir. Amortisman oranı %2’dir. Düz amortisman uygulanmaktadır. 2014 yılı sonunda binanın değer ölçümünde yeniden değerleme modeline geçilmiştir, değer 1.050.000 TL olarak belirlenmiştir. 2014 sonundaki ve 2015 sonundaki muhasebe kaydı;
TMS 16 MADDİ DURAN VARLIKLAR
Binalar ve arsaların maliyet oranını baz alarak peşin değerini de bu oranla belirledim.
Bina: 960.000 arsa:240.000 960.000/240.000 4 katı ;
2014 Ve öncesi durumda; Peşin değerleri ; 980.000/5=196.000 bina; 196.000×4=784.000 arsa ; 196.000
31.12.2014 Yeniden değerleme medeline geçildiğinde bina ve arsa değeri; 1.050.000/5=210.000
210.000×4=840.000 Bina değeri ; 840.000 arsa değeri ;210.000
Toplamda 70.000 TL değer artışı vardır,
Ve bu 70.000 TL nin de amortismanını hesaplarak muhasebe kaydımızı yaparız, ama arsalara amortisman hesaplamadığımız için 56.000 TL ye 3 yıllık geçen zaman için amortisman hesaplarız.
Binaların amortismanı 50 yıl yani %2 den hesaplanır; 56.000/50=1.120 TL x4 yıl=3,360 TL 3 yıllık birikmiş amortisman vardır.
Ne kadarlık değer artışı olmuştur?
31.12.2014 Değer artış muhasebe kaydı
_______________________________ , _________________________________________
- Binalar…………..………..…………….……………………56.000
- Arsalar……………………………………………………..….14.000
- Maddi duran varlık yeniden değerleme artış fonu……….…70.000
_______________________________ , _______________________________________
Geçmiş 3 yıllık amortisman düzeltmesi
_______________________________ , _______________________________________
- Geçmiş yıllar zararları……………………………….3.360
- Birikmiş amortismanlar(-)………………………………………3.360
_______________________________ , _______________________________________
Değer artış ertelenen vergisi muhasebe kaydı (değer artışları özkaynaklarda muhasebeleştirilir ve ertelenen vergisi de bu gruptan düşer, yani gelir tablosundan düşmek yerine özkaynaklardan düşer)
_______________________________ , _______________________________________
- (555 hesap kodu) Özkaynaklarda Muhasebeleştirilen Gelir Ve Giderlerin Vergi Etkisi…………….1.400
- (485 hesap kodu) Ertelenen Vergi Yükümlülüğü ……………..1.400
_______________________________ , _______________________________________
31.12.2015 tarihinde sadece amortisman kaydı yapacağız, bu kaydı yeniden değerlenmiş değer üzerinden yapacağız, sadece binalara amortisman ayrıldığı unutulmamalıdır, binanın yeni değeri 840.000 / 50 = 16.800 TL 1 yıllık amortisman, bu sefer amortismanın ertelenen vergisini gelir tablosuna aktarırız.
_______________________________ , _______________________________________
- 622 Hizmet Üretim Maliyeti …………………………………………….16.800
- 257 Birikmiş Amortismanlar………………………………………………………………..16.800
- 285 Ertelenen vergi varlığı………………………………………………..3.360
- 570 Geçmiş Yıllar karları………………………………………………………………………………3.360
_______________________________ , _______________________________________
622 Hizmet Üretim Maliyeti ya da uygun olan herhangi bir gider hesabı da yazılabilir)
TMS 16 MADDİ DURAN VARLIKLAR
Bir maddi duran varlık kaleminin maliyeti, muhasebeleştirme tarihindeki peşin fiyatın eşdeğeri tutardır. Amortismana tabi tutar: Bir varlığın maliyetinden veya maliyet yerine geçen diğer tutarlardan kalıntı değerin düşülmesiyle bulunan tutarı ifade eder burada arsa payını çıkardığımız peşin tutardır. Böylece amortisman hesabını peşin fiyat üzerinden gerçekleştirdiğimizi anlıyoruz.
Yeniden değerleme sonucunda değer artışı hesaplanmışsa, doğrudan özkaynaklarda muhasebeleştirilir. Yeniden değerleme sonucunda değer azalışı hesaplanmışsa, MDV değer düşüklüğü doğrudan gider yazılır.
Ancak, aynı MDV kalemi için daha önce değer artışı hesaplanmış ve özkaynaklara kaydedilmişse, bu durumda, sonradan hesaplanan değer azalışı, önce özkaynaklardaki değer artışından düşülür, kalan tutar varsa bu tutar gider yazılır.
- Defter değeri: Bir varlığın birikmiş amortisman ve birikmiş değer düşüklüğü “karşılıkları” indirildikten sonra finansal tablolara yansıtıldığı tutardır.
- Yeniden değerlenmiş tutar, yeniden değerleme tarihindeki gerçeğe uygun değerinden, müteakip birikmiş amortisman ve müteakip birikmiş değer düşüklüğü zararlarının indirilmesi suretiyle bulunan değerdir.
NOTLAR; Arsa ve binalar birlikte alındıklarında dahi ayrılabilir maddi duran varlıklardır ve ayrı olarak muhasebeleştirilirler. Taş ocakları ve toprak doldurmak için kullanılan alanlar gibi bazı istisnalar hariç olmak üzere, arsaların sınırsız yararlı ömrü vardır ve bu nedenle amortismana tabi tutulmazlar. Binaların sınırlı yararlı ömrü vardır ve bu nedenle amortismana tabi varlıktırlar. Bir binanın üzerinde bulunduğu arsanın değerindeki artış binanın amortismana tabi tutarını etkilemez. Arsalar genellikle sınırsız yararlı ömrü vardır ve bu nedenle amortismana tabi olmayan varlıktırlar.
TMS 16 PARAGRAF 23. Bir maddi duran varlık kaleminin maliyeti, muhasebeleştirme tarihindeki peşin fiyatın eşdeğeri tutardır. Eğer ödeme normal kredi vadelerinin ötesine erteleniyorsa, peşin fiyat eşdeğeri ile toplam ödeme arasındaki fark, TMS 23’te izin verilen alternatif yöntem çerçevesinde defter değerinde taşınmadığı sürece, kredi dönemi boyunca faiz olarak finansal tablolara yansıtılır. Bir maddi duran varlık kalemi yeniden değerlendiğinde amortismanı Varlığın brüt defter değeri ile netleştirilir ve net tutar yeniden değerleme sonrasındaki değere getirilir. Bu yöntem genellikle binalar için kullanılır (TMS 16, 2011, 489).
